Trong bóng tối ẩm mốc của nhà tù Shawshank, nơi ánh sáng mặt trời chỉ là một ký ức xa xỉ, có một người đàn ông bước vào với đôi mắt không hề run rẩy. Andrew Dufresne – hay Andy, như cách mọi người gọi anh sau này – không giống bất kỳ tù nhân nào khác. Anh mặc bộ vest xám đã nhàu nhĩ, tay bị còng chặt, nhưng dáng đứng vẫn thẳng, như thể định mệnh nghiệt ngã này chỉ là một thử thách nhỏ bé trong cuộc đời dài rộng của anh. Năm đó là 1947, và Andy bị kết án chung thân vì tội giết vợ cùng nhân tình của cô – một tội ác mà anh thề rằng mình không hề phạm phải.
Nhà tù Shawshank không phải là nơi dành cho những kẻ yếu đuối. Những bức tường đá lạnh lẽo cao ngút trời, những tiếng la hét vọng lại từ hành lang tối tăm, và mùi hôi thối của sự tuyệt vọng bám chặt vào từng hơi thở. Ở đó, cai ngục Hadley cầm cây gậy gỗ như vua chúa, sẵn sàng đập tan bất kỳ ai dám ngẩng mặt chống đối. Rồi có Norton, viên quản giáo với nụ cười giả tạo và bàn tay dính đầy máu của những kẻ không còn cơ hội sống sót. Nhưng trong cái địa ngục ấy, Andy không cúi đầu. Anh bước đi, lặng lẽ quan sát, như một con sói lạc giữa bầy chó hoang.
Ngày đầu tiên, anh gặp Ellis Boyd Redding – hay Red, người đàn ông da đen với giọng nói trầm ấm và ánh mắt từng trải. Red là “kẻ cung cấp” của Shawshank, người có thể kiếm cho bạn bất cứ thứ gì, từ thuốc lá đến một chai rượu lậu, miễn là bạn có tiền hoặc thứ gì đó để đánh đổi. “Mày cần gì, người mới?” Red hỏi, giọng điệu nửa tò mò nửa dửng dưng, khi anh ngồi xuống bên cạnh Andy trên băng ghế sân tù. Andy ngẩng lên, đôi mắt xanh thẳm ánh lên tia sáng lạ lùng. “Một cái búa nhỏ,” anh đáp, như thể đó là thứ bình thường nhất để yêu cầu trong một nhà tù. Red cười khẩy. “Để làm gì? Đục tường trốn đi à?” Andy không đáp, chỉ mỉm cười – một nụ cười bí ẩn mà Red sẽ không bao giờ quên.
Những ngày đầu của Andy ở Shawshank không dễ dàng. Anh bị đám tù nhân hung dữ để mắt tới, bị bọn cai ngục tra tấn chỉ để giải trí. Nhưng anh không gục ngã. Có lần, khi bị Hadley đánh đến chảy máu mũi vì dám hỏi về giờ tắt đèn, Andy vẫn đứng dậy, lau máu và nói: “Cảm ơn vì đã nhắc tôi nhớ giờ giấc, thưa ngài.” Giọng anh bình tĩnh đến mức khiến Hadley lặng người, cây gậy trong tay bỗng dưng nặng trĩu. Red nhìn cảnh đó từ xa, lẩm bẩm: “Thằng này hoặc là điên, hoặc là có gan hơn cả lũ chúng tao cộng lại.”
Thời gian trôi qua, Andy bắt đầu thay đổi Shawshank – không phải bằng nắm đấm hay tiếng hét, mà bằng sự thông minh và kiên nhẫn lạ thường. Một ngày nọ, khi nghe Hadley phàn nàn về khoản thuế thừa kế mà gã không muốn nộp, Andy bước tới, giọng nhẹ nhàng: “Nếu ông tin tôi, tôi có thể giúp ông giữ lại số tiền đó. Hợp pháp.” Hadley nhìn anh chằm chằm, nửa ngờ vực nửa tò mò. “Mày, một thằng tù, biết gì về luật thuế?” gã gằn giọng. Andy mỉm cười. “Trước khi vào đây, tôi là nhân viên ngân hàng. Tôi biết cách khiến tiền biến mất mà không ai tìm ra.” Hadley đồng ý, và từ đó, Andy trở thành “người cố vấn tài chính” bất đắc dĩ của lũ cai ngục.
Nhờ tài năng ấy, Andy được chuyển từ công việc giặt đồ sang thư viện tù – một căn phòng nhỏ xíu đầy sách cũ mốc meo. Anh biến nó thành nơi trú ẩn, không chỉ cho mình mà cho cả những tù nhân khác. Anh viết thư không ngừng nghỉ đến bang Maine, xin tài trợ sách và tiền để cải tạo thư viện. “Sao mày không bỏ cuộc đi?” Red từng hỏi khi thấy Andy ngồi viết lá thư thứ trăm trong ánh đèn leo lét. “Vì hy vọng là thứ duy nhất họ không thể cướp đi từ tôi,” Andy đáp, tay vẫn đều đặn lướt trên giấy. Cuối cùng, một ngày kia, hàng thùng sách được gửi đến, cùng một tấm séc nhỏ và dòng chữ nguệch ngoạc: “Hãy im lặng và để chúng tôi yên.” Andy cười lớn, nụ cười đầu tiên mà Red thấy kể từ khi anh bước vào Shawshank.
Nhưng Andy không chỉ dừng lại ở đó. Anh mang âm nhạc đến nhà tù – thứ âm thanh mà không ai dám mơ tới giữa bốn bức tường ngột ngạt. Một buổi trưa, khi được phép vào phòng phát thanh của quản giáo, anh khóa cửa, bật đĩa nhạc Mozart lên loa lớn. Tiếng hát opera vang vọng khắp Shawshank, mềm mại và mạnh mẽ như một cơn gió tự do thổi qua. Tù nhân đứng lặng trong sân, ngẩng đầu lên trời, như thể họ có thể thấy những cánh chim bay qua bức tường đá. “Mày làm cái quái gì vậy?” Red hét lên khi Andy bước ra, mặt mày thâm tím sau trận đòn từ Hadley. “Tôi cho họ một thứ để nhớ,” Andy nói, hơi thở đứt quãng nhưng mắt vẫn sáng rực. “Một thứ không ai lấy đi được.”
Red dần hiểu ra Andy không giống bất kỳ ai. Anh không chỉ sống sót trong Shawshank – anh sống, thực sự sống, với một kế hoạch mà không ai ngờ tới. Cái búa nhỏ mà Red kiếm cho anh không phải để đục tường trốn đi như trò đùa ban đầu. Nó được dùng để khắc từng milimet trên bức tường sau tấm áp phích Rita Hayworth mà Andy treo trong phòng giam. Đêm này qua đêm khác, trong bóng tối, Andy kiên trì đào, từng chút một, suốt mười chín năm dài đằng đẵng. Anh giấu đất đá trong túi quần, rải chúng ra sân tù mỗi ngày như một nghi thức thầm lặng. Red không biết, không ai biết, cho đến cái đêm định mệnh ấy.
Đó là một đêm mưa tầm tã, sấm chớp xé toạc bầu trời. Tiếng còi báo động vang lên khi cai ngục phát hiện phòng giam của Andy trống rỗng. Norton xông vào, mặt đỏ gay vì tức giận, giật tấm áp phích xuống. Một cái lỗ đen ngòm hiện ra sau bức tường, đủ lớn để một người chui qua. “Không thể nào!” Norton gầm lên, tay run rẩy. Nhưng Andy đã biến mất, như một bóng ma tan vào màn mưa. Anh bò qua đường ống cống dài nửa cây số, đầy nước thải và mùi hôi thối, để rồi bước ra dưới cơn mưa tự do, dang tay đón những giọt nước mát lành rửa sạch năm tháng tù đày.
Red chỉ biết sự thật sau đó, khi nhận được một tấm bưu thiếp không chữ từ Zihuatanejo – bãi biển Mexico mà Andy từng kể trong những đêm dài ở Shawshank. “Cậu có bao giờ cảm thấy tự do chưa, Red?” Andy từng hỏi, khi cả hai ngồi dưới bóng cây sồi già trong sân tù. “Tự do là gì khi mày bị nhốt cả đời?” Red đáp, giọng đượm buồn. Andy nhìn xa xăm. “Hy vọng, Red. Hy vọng là tự do.” Lúc ấy, Red không hiểu. Nhưng khi anh được ân xá, rời Shawshank sau bốn mươi năm, anh tìm đến cái cây sồi mà Andy nhắc tới. Dưới gốc cây, trong hộp thiếc cũ kỹ, là tiền và một lá thư: “Hãy đến Zihuatanejo, Red. Tao đang đợi.”
Red đứng đó, giữa cánh đồng xanh mướt, gió thổi qua mái tóc đã điểm bạc. Anh mỉm cười, lần đầu tiên trong hàng chục năm, và thì thầm: “Hy vọng, hóa ra mày nói đúng.” Anh lên xe buýt, rời bỏ quá khứ, hướng về bãi biển nơi người bạn duy nhất của anh đang chờ. Dưới ánh hoàng hôn rực rỡ, hai người đàn ông ôm nhau trên cát trắng, sóng biển vỗ về như khúc ca của tự do. Shawshank đã không thể giam cầm họ – không phải thân xác, cũng không phải tâm hồn.
Câu chuyện “Nhà Tù Shawshank – The Shawshank Redemption” truyện đọc không chỉ là hành trình vượt thoát khỏi bốn bức tường đá. Nó là minh chứng rằng, trong bóng tối sâu thẳm nhất, hy vọng vẫn có thể nở hoa, và tự do không phải là thứ người ta ban phát, mà là thứ bạn tự giành lấy. “Hãy nhớ, Red,” Andy từng nói, “hy vọng là điều tốt đẹp, có lẽ là điều tốt đẹp nhất. Và những điều tốt đẹp không bao giờ chết.”
🚅Đọc Truyện Khác
